1. ความหมาย
การกำกับดูแลกิจการที่ดี คือ การจัดให้มีโครงสร้างที่ดีของการจัดการและการดำเนินกิจการ รวมทั้งความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้บริหาร เจ้าหน้าที่และลูกจ้าง เพื่อสร้างความสามารถในการดำเนินงานให้เจริญเติบโต และเพื่อผลประโยช์นของประเทศชาติและประชาชน
2. ความสำคัญ
สำนักงบประมาณในฐานะหน่วยงานกลางได้ตระหนักถึงภารกิจในการเป็นกลไก และเครื่องมือในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ในการพัฒนาประเทศ และตอบสนองความต้องการของประชาชน โดยมีภารกิจสำคัญในการจัดการงบประมาณเพื่อให้ประชาชนได้รับบริการที่มีคุณภาพ จึงได้ให้ความสาคัญกับการดำเนินการในการจัดการงบประมาณที่โปร่งใส สามารถตอบสนองผู้รับบริการและประชาชนให้ได้รับบริการที่มีคุณภาพ จำเป็นต้องมีหลักการปฏิบัติงานที่เป็นมาตรฐาน จึงได้จัดทำกรอบ “การกับกำดูแลกิจการที่ดี (Good Governance) ของสำนักงบประมาณ” ขึ้น เพื่อใช้เป็นแนวทางในการบริหารจัดการของสำนักงบประมาณให้บรรลุผลสำเร็จ ภายใต้คำขวัญ “GG – BOB : ระบบดี คนดี และมีการจัดการที่ดี” เพื่อให้สำนักงบประมาณเป็นองค์กรที่ทันสมัย โปร่งใส รับผิดชอบ ผลงานดี มีคุณค่าน่าเชื่อถือ
3. หลักการ : การกำกับดูแลกิจการที่ดีของสำนักงบประมาณ
ได้กำหนดไว้ 6 ประการ ซึ่งสอดคล้องกับปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เป็นแนวทางในการดำเนินงานเพื่อสร้างผลงานที่ดีในระยะยาว และให้ผู้มีส่วนได้เสียได้รับความเป็นธรรม ซึ่งเป็นความรับผิดชอบของเจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณที่ต้องถือปฏิบัติ เพื่อให้บรรลุผลอย่างเป็นรูปธรรม ได้แก่
- ความรับผิดชอบต่อการตัดสินใจและการกระทำของตนเอง สามารถชี้แจง และอธิบายได้ (Accountability) หมายถึง เจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณต้องคอยเอาใจใส่ ระลึก และปฏิบัติงานด้วยความรอบคอบ รัดกุม และยอมรับผลจากการกระทำต่าง ๆ อย่างกล้าหาญ รวมทั้งยึดถือปฏิบัติตามกฎหมาย กฎเกณฑ์ ข้อบังคับ และกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องเสมอ
- ความรับผิดชอบต่อการปฏิบัติหน้าที่ (Responsibility) หมายถึง เจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณต้องมุ่งมั่นและทุ่มเทในการดำเนินงานอย่างเต็มความสามารถให้เกิดประโยชน์สูงสุด รวมทั้งต้องเรียนรู้ เพิ่มขีดความสามารถอยู่เสมอ
- ความยุติธรรมและซื่อสัตย์ (Fairness and Integrity) หมายถึง เจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณ ต้องปฏิบัติต่อผู้มีส่วนได้เสียอย่างยุติธรรมและเท่าเทียมกัน ยึดถือระบบคุณธรรม สามารถไว้ใจได้ และไม่หลอกลวง
- การดำเนินงานที่โปร่งใส (Transparency) หมายถึง เจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณมุ่งมั่นดำเนินงานด้วยเจตณารมณ์ที่ดี มีหลักฐานอ้างอิง และสามารถตรวจสอบชี้แจงได้เสมอ
- การสร้างคุณค่าระยะยาวแก่ผู้มีส่วนได้เสีย (Creation of Long – term Value to all Stakeholders) เจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณจะต้องทำงานให้เกิดคุณค่าและเกิดประโยชน์ต่อประเทศชาติและประชาชน เพื่อให้บรรลุเป้าหมายในการเป็นองค์กรที่ทันสมัย โปร่งใส รับผิดชอบ ผลงานดี มีคุณค่าน่าเชื่อถือ
- การส่งเสริมการปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Promotion of Best Practices) หมายถึง สำนักงบประมาณต้องใช้วิธีการปฏิบัติงานที่ดีที่สุดและมีความถูกต้องเหมาะสมในทุกภารกิจของสำนักงบประมาณ
4. โครงสร้างการกำกับดูแลกิจการที่ดี
สำนักงบประมาณมุ่งหวังให้ผู้บริหารระดับสูงเป็นเสาหลัก และเป็นตัวอย่างที่ดีในการปฏิบัติตาม ส่งเสริม และสื่อสารการกำกับดูแลกิจการที่ดีของสำนักงบประมาณ ให้แพร่หลายจริงจัง และเป็นรูปธรรม จึงจัดให้มีโครงสร้างที่ดีของการกำกับดูแล และกำหนดบทบาทของแต่ละฝ่ายอย่างชัดเจน เพื่อให้มีความเข้าใจและสามารถยึดถือปฏิบัติได้ โดยแบ่งเป็น 3 โครงสร้าง ดังนี้
4.1 ผู้บริหาร
ผู้บริหารของสำนักงบประมาณ หมายถึง ผู้ที่ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสำนักงบประมาณ รองผู้อำนวยการสำนักงบประมาณ ที่ปรึกษาสำนักงบประมาณ ผู้อำนวยการสำนัก/สถาบัน/ศูนย์ และผู้เชี่ยวชาญระดับ 9 ซึ่งมีบทบาท ดังนี้
- จัดให้มีการกำกับดูแลกิจการที่ดี และจรรยาบรรณของเจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณ รวมทั้งเป็นตัวอย่างที่ดีให้ปฏิบัติตาม
- กำกับดูแลการดำเนินงานของสำนักงบประมาณ ให้เป็นไปตามกฎหมาย วัตถุประสงค์ และระเบียบต่าง ๆ รวมทั้งการกำกับดูแลกิจการที่ดีและจรรยาบรรณของเจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณ
- ร่วมกับเจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณ กำหนดวิสัยทัศน์ พันธกิจ และค่านิยม (วัฒนธรรมองค์กร) ที่สำนักงบประมาณมุ่งหวัง ให้เป็นและให้บังเกิดขึ้นจริง
- พิจารณาและหารือเพื่อปรับปรุงและพัฒนาแผนกลยุทธ์ แผนงบประมาณ และแผนการบริหารทรัพยากรบุคคลเพื่อบรรลุเป้าหมายในการปฏิบัติงานของสำนักงบประมาณ
- กำหนดให้มีระเบียบปฏิบัติงานที่ชัดเจนและเหมาะสม มีระบบการควบคุมภายในที่โปร่งใส มีประสิทธิภาพ รวมทั้งมีการบริหารความเสี่ยงที่เหมาะสม
- กำกับดูแลให้มีการสื่อสารและเปิดเผยสารสนเทศในเรื่องต่าง ๆ ให้กับผู้มีส่วนได้เสียอย่างถูกต้องเหมาะสม
- ติดตามการดำเนินงานของสำนักงบประมาณให้บรรลุวัตถุประสงค์ การปฏิบัติตามกฎหมาย ระเบียบปฏิบัติงาน และนโยบายที่เกี่ยวข้อง
- กำกับดูแลให้เจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณ ได้รับการส่งเสริมและพัฒนาความสามารถให้เกิดศักยภาพในการปฏิบัติงานสูงสุด ให้มีโอกาสก้าวหน้าในหน้าที่การงานอย่างเป็นธรรม และจัดให้มีสภาพแวดล้อมในการทำงานที่ดีและปลอดภัย เนื่องจากบุคลากรเป็นปัจจัยที่สาคัญที่สุดที่สำนักงบประมาณจะต้องส่งเสริมให้เป็นทั้งคนดีและคนเก่ง
- กำกับดูแลให้มีการจัดสรรงบประมาณและทรัพยากรที่มีอยู่มาใช้ให้ได้ประโยชน์สูงสุดอย่างยั่งยืน เพื่อผลประโยชน์ต่อประเทศชาติและประชาชน
4.2 คณะกรรมการ คณะอนุกรรมการ คณะทำงาน
คณะกรรมการ คณะอนุกรรมการ คณะทำงาน หมายถึงกลุ่มบุคคลที่ได้รับแต่งตั้งให้มีอำนาจหน้าที่ในการปฏิบัติงานที่จำเป็นต้องทำร่วมกันในเชิงบูรณาการภายในสำนักงบประมาณ เช่น คณะกรรมการพิจารณาการจัดทำคำของบประมาณ คณะอนุกรรมการจัดการงบประมาณ คณะทำงานพิจารณาทบทวนโครงสร้างผลผลิต โครงการ กิจกรรม และตัวชี้วัด เป็นต้น ประกอบด้วย ประธาน เลขานุการ ผู้ช่วยเลขานุการ และกรรมการ/ อนุกรรมการ/ คณะทำงาน ซึ่งมีคุณสมบัติ ดังนี้
- เป็นบุคคลที่มีความรู้และประสบการณ์เกี่ยวข้องกับเรื่องนั้น ๆ เป็นอย่างดี
- เป็นบุคคลที่มีหน้าที่รับผิดชอบตามสายการปฏิบัติงาน
บทบาทหน้าที่
- มีอำนาจหน้าที่ตามที่ได้รับมอบหมาย และปฏิบัติงาน โดยคำนึงถึงประโยชน์สูงสุดของสำนักงบประมาณและผู้มีส่วนได้เสีย
- ประธานต้องมีภาวะผู้นำ สามารถกำกับดูแลการประชุม ให้บรรลุวัตถุประสงค์ตามที่กำหนด และสามารถตัดสินใจแก้ปัญหาข้อขัดแย้งในที่ประชุมได้อย่างประณีประนอม
- เลขานุการ มีหน้าที่รับผิดชอบในการดูแล และให้คำแนะนำแก่คณะกรรมการเกี่ยวกับกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ที่ต้องปฏิบัติ และรับผิดชอบการจัดประชุมคณะกรรมการ รวมถึงช่วยคณะกรรมการดูแลให้มีการปฏิบัติตามมติของที่ประชุม และการรักษาเอกสารข้อมูล
- กรรมการ อนุกรรมการ คณะทำงาน มีหน้าที่เสนอความเห็นที่เป็นประโยชน์ต่อที่ประชุมได้อย่างอิสระ โดยไม่อยู่ภายใต้การกำกับของผู้บังคับบัญชา และมีความใส่ใจในการปฏิบัติงานอย่างเต็มที่ ตรงต่อเวลา อุทิศเวลาเข้าร่วมประชุมได้ไม่ต่ำกว่าร้อยละ 80 เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อส่วนรวมและหน่วยงาน
4.3 เจ้าหน้าที่
หมายถึง เจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณตั้งแต่ระดับ 8 ลงมา รวมทั้งพนักงานราชการและลูกจ้างซึ่งควรประพฤติปฏิบัติ ดังต่อไปนี้
- ซื่อสัตย์ และมีความรับผิดชอบ หมายถึง ปฏิบัติหน้าที่ด้วยความตรงไปตรงมา มีหลักธรรม แยกเรื่องส่วนตัวออกจากหน้าที่การงาน มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ ต่อประชาชน ต่อผลการปฏิบัติงาน ต่อองค์กร และต่อการพัฒนาปรับปรุงระบบราชการ
- มุ่งผลสัมฤทธิ์ของงาน หมายถึง ทำงานให้แล้วเสร็จตามกำหนด ทำงานให้เกิดผลดีแก่หน่วยงานและส่วนรวม ใช้ทรัพยากรของทางราชการให้คุ้มค่า เสมือนหนึ่งการใช้ทรัพยากรของตนเอง เน้นการทำงานโดยยึดผลลัพธ์เป็นหลัก
- พร้อมที่จะพัฒนาตัวเอง พัฒนาความสามารถให้เกิดศักยภาพสูงสุดในการปฏิบัติงาน เพื่อเป็นคนดีและคนเก่ง
- มีจิตใจที่จะให้บริการอย่างเสมอภาค ปฏิบัติต่อผู้มารับบริการด้วยความมีน้ำใจ เมตตา เอื้อเฟื้อ
- ปฏิบัติงานโดยยึดหลักความถูกต้องดีงาม ชอบธรรม เสียสละ อดทน ที่ตั้งอยู่บนหลักวิชาและจรรยาวิชาชีพ
5. การพัฒนาและการสนับสนุนการปฏิบัติงาน
- การคุ้มครองการปฏิบัติงาน ผู้บริหารจะคุ้มครองการปฏิบัติงานให้แก่เจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติงานอย่างถูกต้องตามอำนาจหน้าที่ที่รับผิดชอบ ตลอดจนสนับสนุนคนดีและคนเก่งให้ได้รับความก้าวหน้าในหน้าที่การงานอย่างรวดเร็ว และเป็นธรรม
- การประเมินผลการปฏิบัติงาน สำนักงบประมาณมีการประเมินผลการปฏิบัติงานโดยผู้บริหารระดับต้น และในรูปคณะกรรมการฯ ผลการปฏิบัติงานจะนำมาพิจารณาสนับสนุนความดีความชอบประจำปี และประกอบการพิจารณาความก้าวหน้าในหน้าที่การงานอย่างเป็นธรรม
- การฝึกอบรม สำนักงบประมาณจะต้องส่งเสริมและอำนวยความสะดวกให้แก่ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณทุกคนให้มีโอกาสในการเข้าฝึกอบรมในหลักสูตรต่าง ๆ ที่จะเป็นประโยชน์ในการปฏิบัติหน้าที่อย่างเหมาะสมและสม่ำเสมอ
6. วิธีการ
ในการดำเนินงานของสำนักงบประมาณ ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่ยึดถือวิธีการที่เป็นรูปธรรม และตรวจสอบได้ 4 ประการ คือ
- มีความถูกต้อง ตามกฎ กติกาที่กำหนดไว้ ตรงตามบรรทัดฐานที่วางไว้หรือสมควรจะเป็นและไม่บิดเบือน
- มีความเหมาะสม มีความพอสมควรแก่กรณี เป็นที่ยอมรับได้
- มีความโปร่งใส มีเจตนารมณ์อันบริสุทธิ์ มีหลักฐานอ้างอิง หรือมีลักษณะ 3Cs คือ Clear (ความชัดเจน) Consistent (ใช้หลักเกณฑ์เดียวกัน หรือปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอ หรือหากมีการเปลี่ยนแปลงสามารถมีคำอธิบาย ชี้แจงได้อย่างชัดเจน) และ Comparable (มีการดำเนินการอยู่บนพื้นฐานที่เปรียบเทียบเรื่องเดียวกันได้เสมอ สามารถตรวจสอบชี้แจงได้เสมอ)
- มีความยุติธรรม คือ มีการปฏิบัติที่เท่าเทียมกัน ตามระบบคุณธรรม
7. เป้าหมาย
สำนักงบประมาณมีเป้าหมายสูงสุดให้การดำเนินงานประสบความสำเร็จภายใต้คำขวัญ GG – BOB : ระบบดี คนดี และมีการจัดการที่ดี เพื่อให้สำนักงบประมาณเป็นองค์กรที่ทันสมัย โปร่งใส รับผิดชอบ ผลงานดี มีคุณค่าน่าเชื่อถือ
8. วินัย
ข้าราชการ พนักงานราชการ และลูกจ้างทุกคนปฏิบัติตามพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2551
9. พันธสัญญา
ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่สำนักงบประมาณมีพันธสัญญา ดังนี้
- ทุกคนได้รับและอ่านการกำกับดูแลกิจการที่ดีของสำนักงบประมาณ จรรยาบรรณของข้าราชการสำนักงบประมาณแล้ว
- ทุกคนเข้าใจและตกลงยึดถือการกำกับดูแลกิจการที่ดีของสำนักงบประมาณ จรรยาบรรณของข้าราชการสำนักงบประมาณ เป็นหลักปฏิบัติในการดำเนินงานด้วยมาตรฐานขั้นสูงสุด